Trong những năm gần đây, châu Á đã chứng kiến sự gia tăng đáng kể về tần suất và cường độ của các đợt sóng nhiệt. Sóng nhiệt, hay “heat wave”, là những giai đoạn kéo dài của thời tiết cực kỳ nóng, thường đi kèm với độ ẩm cao và ít hoặc không có gió. Đây là một hiện tượng thời tiết khắc nghiệt gây ra bởi sự tích tụ nhiệt ở tầng thấp của khí quyển.
Nguyên nhân và hậu quả
Nguyên nhân chính của các đợt sóng nhiệt là do sự thay đổi khí hậu toàn cầu, chủ yếu là sự tăng lên của khí nhà kính trong bầu khí quyển. Sự gia tăng này dẫn đến hiện tượng ấm lên toàn cầu, gây ra các hiện tượng thời tiết cực đoan hơn. Ngoài ra, sự thay đổi trong các hệ thống thời tiết khu vực, như áp thấp nhiệt đới và dòng chảy khí quyển, cũng góp phần làm tăng cường độ và tần suất của các đợt sóng nhiệt.
Các hậu quả của sóng nhiệt rất nghiêm trọng và đa dạng. Đầu tiên, sóng nhiệt ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe con người, gây ra các bệnh liên quan đến nhiệt như say nóng, đột quỵ nhiệt và tử vong. Những người già, trẻ em và những người có bệnh lý nền là những đối tượng dễ bị tổn thương nhất. Thứ hai, sóng nhiệt ảnh hưởng đến nông nghiệp, làm giảm năng suất cây trồng và gây hại cho vật nuôi. Điều này có thể dẫn đến khan hiếm lương thực và tăng giá thực phẩm. Thứ ba, sóng nhiệt còn gây ra áp lực lớn lên hệ thống năng lượng, do nhu cầu sử dụng điều hòa nhiệt độ và làm mát tăng cao, dẫn đến quá tải và nguy cơ mất điện.
Các nước châu Á bị ảnh hưởng
Nhiều quốc gia ở châu Á đã trải qua những đợt sóng nhiệt nghiêm trọng trong những năm gần đây. Ấn Độ, một trong những quốc gia đông dân nhất thế giới, thường xuyên phải đối mặt với các đợt sóng nhiệt kéo dài. Năm 2019, nhiệt độ ở một số khu vực của Ấn Độ đã vượt quá 50 độ C, gây ra hàng trăm ca tử vong. Tại Pakistan, nhiệt độ kỷ lục 51,5 độ C đã được ghi nhận ở thành phố Jacobabad vào tháng 6 năm 2021.
Ở Đông Nam Á, Việt Nam cũng không nằm ngoài xu hướng này. Năm 2020, Hà Nội đã trải qua những ngày nóng kỷ lục, với nhiệt độ lên đến 40 độ C. Tại Thái Lan, Bangkok đã ghi nhận nhiệt độ lên đến 41 độ C vào tháng 4 năm 2016, làm hàng nghìn người mắc bệnh liên quan đến nhiệt.
Biện pháp đối phó
Để đối phó với sóng nhiệt, các quốc gia cần triển khai nhiều biện pháp từ ngắn hạn đến dài hạn. Trước mắt, việc cung cấp thông tin dự báo chính xác và kịp thời về các đợt sóng nhiệt là rất quan trọng để người dân có thể chuẩn bị và phòng ngừa. Các biện pháp làm mát tạm thời, như mở cửa các trung tâm làm mát cộng đồng và khuyến khích sử dụng quạt, điều hòa nhiệt độ, cũng cần được thực hiện.
Về dài hạn, các quốc gia cần thực hiện các chính sách giảm phát thải khí nhà kính và thúc đẩy các biện pháp thích ứng với biến đổi khí hậu. Trồng cây xanh, phát triển các khu vực đô thị bền vững và cải thiện hạ tầng năng lượng là những biện pháp quan trọng để giảm tác động của sóng nhiệt.
Sóng nhiệt là một thách thức lớn đối với châu Á, và việc hiểu biết sâu hơn về hiện tượng này cùng với các biện pháp đối phó hiệu quả sẽ giúp giảm thiểu tác động tiêu cực lên cuộc sống của hàng triệu người.