Môn thể thao billiards (hoặc bi-a) có lịch sử lâu đời và thú vị, bắt nguồn từ nhiều thế kỷ trước. Mặc dù có nhiều biến thể của bi-a như snooker, pool và carom, tất cả đều xuất phát từ một trò chơi được chơi trên bàn, sử dụng gậy dài (cue stick) để đánh bóng. Dưới đây là nguồn gốc của môn thể thao bi-a:
1. Nguồn gốc từ châu Âu
- Phát triển từ trò chơi ngoài trời: Bi-a được cho là xuất phát từ một trò chơi được chơi ngoài trời, tương tự như trò croquet, vào thế kỷ 15 ở châu Âu. Trò chơi này được chơi trên sân cỏ, sử dụng gậy cong để đánh bóng vào các mục tiêu nhất định. Do yếu tố thời tiết và mùa, trò chơi này sau đó được chuyển vào trong nhà và chơi trên bàn phủ vải xanh để mô phỏng sân cỏ.
- Pháp là nước tiên phong: Bi-a trong nhà bắt đầu phát triển ở Pháp vào thế kỷ 15. Vào thời điểm này, trò chơi này được chơi bởi giới quý tộc và tầng lớp thượng lưu. Từ “billiards” bắt nguồn từ tiếng Pháp “bille”, có nghĩa là quả bóng, và “billart”, có nghĩa là cây gậy.
2. Phát triển bàn bi-a
- Bàn đầu tiên: Bàn bi-a đầu tiên không có lỗ hoặc túi như hiện nay. Trò chơi giống như carom hơn, trong đó mục tiêu là làm cho bóng nảy ra khỏi các cạnh bàn và chạm vào quả bóng khác.
- Sử dụng gậy thẳng: Ban đầu, người chơi sử dụng gậy cong giống như trong trò chơi croquet. Tuy nhiên, theo thời gian, gậy này đã được thay thế bằng gậy thẳng, hiện được gọi là “cue stick”.
- Cải tiến đệm bàn: Để kiểm soát sự bật nảy của bóng, bàn bi-a bắt đầu sử dụng đệm dọc theo các cạnh bàn, ban đầu được làm từ da hoặc vải. Vào thế kỷ 19, cao su lưu hóa bắt đầu được sử dụng làm đệm, và vẫn được sử dụng cho đến ngày nay.
3. Sự phổ biến của bi-a ở Anh
- Bi-a ở Anh: Vào thế kỷ 17, bi-a bắt đầu lan rộng sang Anh, nơi nó trở nên rất phổ biến trong giới quý tộc và quý phái. Một số biến thể của trò chơi bi-a mà chúng ta biết ngày nay, như snooker và English billiards, đã phát triển ở Anh.
- Trò chơi snooker: Snooker, một trong những biến thể nổi tiếng nhất của bi-a, lần đầu tiên được chơi vào năm 1875 bởi các binh sĩ Anh tại Ấn Độ. Trò chơi này trở nên rất phổ biến ở Anh và sau đó lan rộng ra toàn thế giới.
4. Sự phát triển ở Hoa Kỳ
- Pool và các biến thể của nó: Vào thế kỷ 19, bi-a bắt đầu phát triển ở Hoa Kỳ với biến thể trò chơi dễ dàng và nhanh hơn, được gọi là pool. Pool sử dụng bàn có túi ở các góc, và các quả bóng có màu sắc khác nhau. Biến thể này trở nên rất phổ biến ở Mỹ và cuối cùng chiếm ưu thế trên toàn thế giới.
- Phổ biến ở quán bar và tiệm salon: Bi-a trở nên phổ biến trong các quán bar và tiệm salon khắp nước Mỹ, nơi bàn bi-a trở thành trung tâm giải trí ở nhiều nơi công cộng. Các giải đấu bi-a cũng bắt đầu được tổ chức, làm tăng thêm sự phổ biến của môn thể thao này.
5. Sự tiến hóa về luật chơi và thiết bị
- Thay đổi luật chơi: Luật chơi bi-a liên tục phát triển qua thời gian, với các quốc gia và khu vực khác nhau phát triển luật chơi riêng. Hiện nay, có nhiều tổ chức bi-a quốc tế đặt ra các quy tắc tiêu chuẩn cho các cuộc thi chính thức.
- Sự cải tiến về thiết bị: Thiết bị bi-a cũng phát triển mạnh mẽ. Bàn bi-a hiện đại được trang bị vải đặc biệt bền hơn, cùng với bóng bi-a làm từ vật liệu bakelite hoặc phenolic resin, bền và ổn định hơn so với những quả bóng ngà được sử dụng trước đây.
Kết luận
Bi-a có lịch sử lâu dài, bắt nguồn từ châu Âu vào thế kỷ 15 và phát triển thành nhiều biến thể trò chơi mà chúng ta biết ngày nay như pool, snooker và carom. Từ một trò chơi ngoài trời, bi-a đã trở thành một môn thể thao trong nhà phổ biến trên toàn thế giới. Trải qua nhiều thay đổi về thiết bị và luật chơi, bi-a hiện là một trong những môn thể thao được yêu thích ở nhiều quốc gia và được chơi bởi mọi tầng lớp xã hội.