Hiện tượng “chi tiêu diệt vong” (doomsday spending) ở Gen Z là thuật ngữ mô tả xu hướng chi tiêu thiếu kiểm soát, đặc biệt vào những món đồ xa xỉ hoặc không cần thiết, khi giới trẻ cảm thấy lo lắng hoặc bi quan về tương lai. Trong bối cảnh thế giới đối mặt với nhiều bất ổn, từ biến đổi khí hậu, kinh tế khó khăn, đến đại dịch và những bất định xã hội khác, nhiều người trẻ rơi vào cảm giác tương lai trở nên không rõ ràng, thậm chí “bất định.” Kết quả là, họ có xu hướng chi tiêu để thỏa mãn tức thời, giải tỏa căng thẳng, hoặc tận hưởng hiện tại mà không quan tâm nhiều đến tương lai.
Một số lý do chính dẫn đến hiện tượng này trong Gen Z bao gồm:
- Cảm giác bất an về tương lai: Nhiều bạn trẻ cảm thấy không chắc chắn về tương lai của mình trong môi trường kinh tế và xã hội hiện nay, dẫn đến tâm lý “sống cho hiện tại.”
- Tâm lý xã hội và áp lực đồng trang lứa: Với sự phát triển của mạng xã hội, Gen Z thường xuyên tiếp xúc với lối sống xa hoa của những người có ảnh hưởng (influencers) và bạn bè, dẫn đến áp lực phải theo kịp hoặc ít nhất là “trải nghiệm” những thứ xa xỉ.
- Chi tiêu như một phương pháp giải tỏa tâm lý: Gen Z thường sử dụng việc chi tiêu như cách để giải tỏa căng thẳng, sự buồn chán, hoặc sự bất mãn với cuộc sống.
- Thiếu kinh nghiệm quản lý tài chính: Nhiều bạn trẻ chưa được tiếp cận với các kiến thức về quản lý tài chính cá nhân, dẫn đến các quyết định chi tiêu thiếu cân nhắc và dễ bị tác động bởi cảm xúc.
Hiện tượng “chi tiêu diệt vong” có thể gây ra nhiều vấn đề tài chính lâu dài cho Gen Z, dẫn đến việc thiếu tiết kiệm và tích lũy, nợ nần, và không có sự chuẩn bị cho tương lai.