Jazz là một trong những thể loại âm nhạc sôi động và đa dạng nhất, nổi bật với tính ngẫu hứng, nhịp điệu phức tạp và sự biểu đạt cảm xúc mạnh mẽ. Trong suốt lịch sử phát triển, jazz đã tách ra thành nhiều nhánh phụ với những đặc trưng riêng biệt. Dưới đây là tổng quan về một số phong cách nhạc jazz nổi bật, từ swing cổ điển đến fusion hiện đại:
1. Swing
- Thời Kỳ: Những năm 1930–1940.
- Đặc Điểm:
- Nhịp điệu “swing” đặc trưng, tạo cảm giác chuyển động.
- Đội hình big band với nhiều nhạc cụ như saxophone, trombone, trumpet và phần đệm (trống, piano, bass, guitar).
- Giai điệu dễ nhớ, thường là nhạc khiêu vũ phổ biến.
- Nghệ Sĩ Tiêu Biểu: Duke Ellington, Count Basie, Benny Goodman.
- Ca Khúc Nổi Bật: Sing, Sing, Sing của Benny Goodman.
- Ảnh Hưởng:
- Swing đã đưa jazz trở thành một phần không thể thiếu của văn hóa đại chúng thời kỳ này.
2. Bebop
- Thời Kỳ: Những năm 1940.
- Đặc Điểm:
- Tập trung vào ngẫu hứng và kỹ thuật cá nhân.
- Tempo nhanh và giai điệu phức tạp.
- Hòa âm thử nghiệm, thường sử dụng các hợp âm lạ.
- Nghệ Sĩ Tiêu Biểu: Charlie Parker, Dizzy Gillespie, Thelonious Monk.
- Ca Khúc Nổi Bật: Ornithology của Charlie Parker.
- Ảnh Hưởng:
- Bebop biến jazz thành một loại hình nghệ thuật nghiêm túc, chuyển từ nhạc khiêu vũ sang nhạc thưởng thức
3. Cool Jazz
- Thời Kỳ: Cuối những năm 1940–1950.
- Đặc Điểm:
- Phong cách nhẹ nhàng, thư thái hơn so với bebop.
- Tập trung vào sự tinh tế trong biểu cảm và hòa âm nhẹ nhàng.
- Được yêu thích tại bờ Tây nước Mỹ, còn gọi là West Coast Jazz.
- Nghệ Sĩ Tiêu Biểu: Miles Davis, Dave Brubeck, Gerry Mulligan.
- Ca Khúc Nổi Bật: Take Five của Dave Brubeck.
- Ảnh Hưởng:
- Cool jazz mang lại sự trầm lắng trong nhạc jazz, thích hợp với những người nghe yêu thích phong cách nhẹ nhàng
4. Hard Bo
- Thời Kỳ: Những năm 1950–đầu 1960.
- Đặc Điểm:
- Kết hợp bebop với ảnh hưởng của blues, gospel và R&B.
- Nhịp điệu mạnh mẽ, nhiều groove hơn.
- Ngẫu hứng đầy cảm xúc và mãnh liệt.
- Nghệ Sĩ Tiêu Biểu: Art Blakey, Horace Silver, Lee Morgan.
- Ca Khúc Nổi Bật: Moanin’ của Art Blakey & The Jazz Messengers.
- Ảnh Hưởng:
- Hard bop mở rộng jazz bằng cách kết hợp sâu sắc hơn với nguồn gốc âm nhạc người Mỹ gốc Phi.
5. Modal Jazz
- Thời Kỳ: Cuối những năm 1950.
- Đặc Điểm:
- Dựa vào các mode (thang âm) thay vì các chuỗi hợp âm truyền thống để ngẫu hứng.
- Tạo ra không gian tự do hơn cho nhạc công khám phá giai điệu.
- Nghệ Sĩ Tiêu Biểu: Miles Davis, John Coltrane, Bill Evans.
- Ca Khúc Nổi Bật: So What của Miles Davis.
- Ảnh Hưởng:
- Modal jazz mở đường cho sự tự do trong ngẫu hứng, đặt nền móng cho các thể loại thử nghiệm khác.
6. Free Jazz
- Thời Kỳ: Những năm 1960.
- Đặc Điểm:
- Không tuân theo cấu trúc giai điệu, nhịp điệu hoặc hòa âm truyền thống.
- Tự do hoàn toàn trong ngẫu hứng.
- Âm thanh mang tính thử nghiệm, đôi khi trừu tượng hoặc bất hòa.
- Nghệ Sĩ Tiêu Biểu: Ornette Coleman, Cecil Taylor, Albert Ayler.
- Ca Khúc Nổi Bật: Free Jazz của Ornette Coleman.
- Ảnh Hưởng:
- Free jazz thách thức các chuẩn mực âm nhạc truyền thống, truyền cảm hứng cho các thể loại avant-garde.
7. Jazz Fusion
- Thời Kỳ: Những năm 1970.
- Đặc Điểm:
- Kết hợp jazz với các yếu tố nhạc rock, funk và điện tử.
- Sử dụng nhạc cụ điện tử như guitar điện, synthesizer và bass điện.
- Nhịp điệu năng động, thường phức tạp.
- Nghệ Sĩ Tiêu Biểu: Weather Report, Herbie Hancock, Mahavishnu Orchestra.
- Ca Khúc Nổi Bật: Birdland của Weather Report.
- Ảnh Hưởng:
- Jazz fusion tiếp cận một đối tượng khán giả mới bằng cách kết hợp jazz với nhạc đại chúng.
8. Smooth Jazz
- Thời Kỳ: Những năm 1980 đến nay.
- Đặc Điểm:
- Giai điệu mượt mà, dễ nghe.
- Nhịp điệu chậm rãi, kết hợp với yếu tố điện tử.
- Thường được sử dụng làm nhạc nền hoặc nhạc thư giãn.
- Nghệ Sĩ Tiêu Biểu: Kenny G, George Benson, David Sanborn.
- Ca Khúc Nổi Bật: Songbird của Kenny G.
- Ảnh Hưởng:
- Smooth jazz đưa jazz đến gần hơn với công chúng bằng phong cách nhẹ nhàng, dễ tiếp cận.
Kết Luận
Jazz là thể loại âm nhạc không ngừng phát triển, sinh ra nhiều nhánh phụ với bản sắc riêng. Từ swing sôi động đến fusion thử nghiệm, jazz mang đến những trải nghiệm âm nhạc phong phú, phù hợp với nhiều gu thưởng thức và thế hệ khác nhau. Đối với những người yêu nhạc, khám phá các nhánh phụ của jazz là một hành trình đầy cảm hứng và bất ngờ.