Wasabi là một loại gia vị đặc trưng của Nhật Bản thường được dùng kèm với sushi và sashimi. Khi ăn, wasabi mang đến cảm giác cay nồng, lan tỏa nhanh qua mũi và biến mất chỉ sau vài giây, khác hẳn với vị cay nóng của ớt kéo dài trên lưỡi. Sự khác biệt này bắt nguồn từ thành phần hóa học và cách mà hai loại gia vị này tác động lên cơ thể
1. Thành phần hóa học khác nhau
Sự khác biệt lớn nhất giữa vị cay của wasabi và ớt đến từ thành phần hóa học trong mỗi loại.
- Wasabi: Chứa isothiocyanates (ITCs), hợp chất tạo ra cảm giác cay nồng khi tiếp xúc với mũi và miệng
- Ớt: Chứa capsaicin, hợp chất kích thích các thụ thể đau trên lưỡi và vòm miệng, tạo cảm giác nóng rát kéo dài
Isothiocyanates trong wasabi dễ bay hơi, nhanh chóng tác động lên hệ thống thần kinh khứu giác, trong khi capsaicin trong ớt bám vào các thụ thể thần kinh ở miệng và lưỡi, khiến cảm giác cay kéo dài hơn
2. Cơ chế tác động lên cơ thể
Hai hợp chất này tác động lên các cơ quan cảm giác theo những cách khác nhau
- Wasabi: Kích thích màng nhầy trong mũi, tạo cảm giác cay xộc thẳng lên đường hô hấp. Cảm giác này xuất hiện nhanh nhưng cũng biến mất nhanh do các phân tử isothiocyanates dễ bay hơi
- Ớt: Capsaicin liên kết với thụ thể TRPV1 trong lưỡi, mô phỏng cảm giác bị bỏng, khiến não bộ phản ứng như khi tiếp xúc với nhiệt độ cao. Do capsaicin không bay hơi mà bám vào lưỡi, cảm giác cay có thể kéo dài từ vài phút đến hàng giờ
3. Ảnh hưởng đến vị giác và cảm giác
Vị cay của ớt tập trung chủ yếu trên lưỡi, gây nóng và có thể làm rát miệng. Ngược lại, wasabi chủ yếu kích thích khoang mũi và đường hô hấp trên, mang lại cảm giác cay nồng và thanh thoát hơn. Điều này lý giải tại sao ăn wasabi tạo cảm giác cay nhanh và rõ rệt nhưng không để lại dư vị khó chịu như ớt
4. Cách làm dịu cảm giác cay
Vì wasabi và ớt có cơ chế tác động khác nhau, cách làm dịu vị cay cũng khác biệt
- Wasabi: Vì isothiocyanates bay hơi nhanh, chỉ cần hít thở sâu hoặc uống nước là cảm giác cay sẽ giảm ngay lập tức
- Ớt: Capsaicin không tan trong nước nên uống nước không giúp giảm cay. Thay vào đó, sữa, sữa chua hoặc dầu ăn có thể trung hòa capsaicin và làm dịu cảm giác nóng rát
5. Ứng dụng trong ẩm thực
Wasabi thường được dùng kèm với sushi và sashimi không chỉ để tăng hương vị mà còn có tác dụng kháng khuẩn. Trong khi đó, ớt xuất hiện trong nhiều nền ẩm thực trên thế giới, đặc biệt là các món cay như lẩu Tứ Xuyên, kimchi Hàn Quốc hoặc món cà ri Ấn Độ
Wasabi và ớt tuy đều mang lại cảm giác cay nhưng có cơ chế tác động khác nhau. Wasabi mang đến cảm giác cay nồng nhưng bay hơi nhanh, trong khi ớt tạo ra cảm giác nóng rát kéo dài. Hiểu rõ sự khác biệt này không chỉ giúp bạn thưởng thức ẩm thực tốt hơn mà còn biết cách làm dịu vị cay khi cần thiết