Voọc mông trắng Delacour (tên khoa học: Trachypithecus delacouri) là một trong những loài linh trưởng quý hiếm và đặc hữu của Việt Nam.
Với bộ lông đen tuyền nổi bật cùng mảng lông trắng đặc trưng ở phần mông, loài voọc này không chỉ mang giá trị sinh học cao mà còn là biểu tượng của đa dạng sinh học vùng núi đá vôi phía Bắc Việt Nam.
Tuy nhiên, hiện nay, voọc Delacour đang đối mặt với nguy cơ tuyệt chủng nghiêm trọng do nhiều nguyên nhân khác nhau.
- Đặc Điểm Ngoại Hình Nổi Bật
Voọc mông trắng Delacour có kích thước trung bình, nặng khoảng 6–10 kg. Toàn thân phủ lông màu đen, chỉ riêng phần mông và đùi có lông trắng như mặc “quần đùi”.
Chúng có khuôn mặt sáng, đôi mắt to, đuôi dài giúp giữ thăng bằng khi di chuyển trong địa hình hiểm trở. Đây là đặc điểm nhận dạng dễ thấy nhất và phân biệt loài này với các loài voọc khác.
- Phân Bố Và Môi Trường Sống
Loài voọc này chỉ được tìm thấy ở vùng núi đá vôi thuộc các tỉnh Ninh Bình, Hà Nam, Hòa Bình và Thanh Hóa. Khu bảo tồn thiên nhiên Vân Long (Ninh Bình) hiện là nơi có quần thể voọc mông trắng lớn nhất và dễ quan sát nhất.
Voọc mông trắng sống theo đàn từ 5–30 cá thể, thường sinh sống ở các vách đá cao, hang động và rừng rậm, nơi khó tiếp cận và ít bị con người làm phiền.
- Tập Tính Sinh Học Và Thức Ăn
Chúng là loài ăn lá, hoa, quả và đôi khi là vỏ cây. Hệ tiêu hóa của voọc rất phát triển, thích nghi với chế độ ăn nhiều chất xơ và khó tiêu hóa.
Voọc có tính xã hội cao, sống theo bầy đàn có cấu trúc rõ ràng, thường có một con đực đầu đàn cùng nhiều con cái và con non. Mỗi con cái sinh khoảng một con mỗi lần và chu kỳ sinh sản khá dài.
- Hiện Trạng Và Mối Nguy Cấp
Theo Tổ chức Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN), voọc mông trắng Delacour được xếp vào nhóm “Cực kỳ nguy cấp” – mức độ cao nhất trong danh sách đỏ.
Nguyên nhân chính dẫn đến sự suy giảm số lượng là do săn bắt trái phép, mất môi trường sống do khai thác đá vôi, chặt phá rừng và sự phát triển hạ tầng du lịch không kiểm soát.
- Nỗ Lực Bảo Tồn Tại Việt Nam
Việt Nam đã có nhiều chương trình và khu bảo tồn dành riêng cho việc bảo vệ loài voọc này, trong đó nổi bật là Khu bảo tồn Vân Long – nơi có khoảng hơn 100 cá thể voọc đang sinh sống.
Các tổ chức phi chính phủ và cộng đồng địa phương cũng đang phối hợp tuyên truyền, giáo dục và phát triển du lịch sinh thái nhằm nâng cao nhận thức về giá trị của voọc mông trắng.
Voọc mông trắng Delacour là minh chứng rõ ràng cho sự phong phú và độc đáo của hệ sinh thái Việt Nam.
Việc bảo vệ loài linh trưởng quý hiếm này không chỉ là trách nhiệm của các nhà khoa học hay tổ chức bảo tồn mà còn là sứ mệnh chung của toàn xã hội trong việc gìn giữ di sản thiên nhiên cho thế hệ tương lai.