Trì hoãn – hay còn gọi là “procrastination” – là hành vi mà hầu như ai cũng từng trải qua: biết mình cần làm điều gì đó, nhưng lại chọn trì hoãn đến phút cuối cùng.
Dù thường bị xem là thói quen xấu, nhưng trì hoãn không hoàn toàn là dấu hiệu của lười biếng. Thực tế, có rất nhiều yếu tố tâm lý, sinh lý và xã hội liên quan đến hành vi này. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về những sự thật thú vị đằng sau thói quen trì hoãn.
1. Trì Hoãn Là Phản Ứng Tự Nhiên Của Não Bộ
Não bộ con người có xu hướng ưu tiên sự thoải mái và tránh né căng thẳng.
Khi phải đối mặt với nhiệm vụ khó khăn hoặc gây áp lực, vùng não liên quan đến cảm xúc (amygdala) sẽ kích hoạt phản ứng tránh né – khiến ta có xu hướng chọn hoạt động dễ chịu hơn như lướt mạng, xem video, hay ngủ.
2. Không Phải Lười Biếng, Mà Là Vấn Đề Quản Lý Cảm Xúc
Nhiều nghiên cứu cho thấy trì hoãn không phải do thiếu kỷ luật, mà do người đó chưa biết cách kiểm soát cảm xúc liên quan đến nhiệm vụ cần làm.
Sự lo lắng, sợ thất bại, thiếu tự tin hoặc áp lực hoàn hảo là nguyên nhân khiến họ trì hoãn để tạm “trốn tránh” cảm xúc tiêu cực.
3. Trì Hoãn Có Thể Mang Tính Tạm Thời Và Chiến Lược
Một số người trì hoãn nhưng vẫn hoàn thành công việc đúng thời hạn, thậm chí làm việc hiệu quả hơn dưới áp lực.
Đây được gọi là “trì hoãn chủ động” – khi người đó biết rõ mình cần thời gian để “lên dây cót” trước khi tập trung toàn lực.
4. Trì Hoãn Mãn Tính Có Thể Gây Ảnh Hưởng Lâu Dài
Nếu trì hoãn trở thành thói quen lặp đi lặp lại, nó có thể gây ảnh hưởng tiêu cực đến hiệu suất làm việc, sự nghiệp, các mối quan hệ và sức khỏe tâm lý.
Người trì hoãn mãn tính dễ rơi vào vòng xoáy tội lỗi – trì hoãn rồi tự trách, gây stress và lại tiếp tục trì hoãn.
5. Môi Trường Cũng Góp Phần Thúc Đẩy Trì Hoãn
Không gian làm việc lộn xộn, tiếng ồn, thiết bị điện tử xao nhãng như điện thoại hay mạng xã hội là những “tác nhân” khiến bạn dễ trì hoãn hơn.
Việc sắp xếp lại không gian, giảm bớt yếu tố gây xao nhãng có thể giúp bạn tập trung tốt hơn và giảm hành vi trì hoãn.
6. Thói Quen Trì Hoãn Có Thể Được Thay Đổi
Trì hoãn không phải là “bản chất” cố định. Bạn hoàn toàn có thể thay đổi thói quen này bằng cách rèn luyện tư duy và hành vi tích cực.
Một số chiến lược hữu ích bao gồm: chia nhỏ nhiệm vụ, đặt thời hạn giả định, sử dụng kỹ thuật Pomodoro, và thưởng cho bản thân khi hoàn thành công việc.
7. Sự Hiểu Biết Bản Thân Là Chìa Khóa Giảm Trì Hoãn
Việc nhận diện được nguyên nhân cá nhân khiến bạn trì hoãn là bước đầu tiên để khắc phục.
Bạn có đang trì hoãn vì sợ sai? Vì không biết bắt đầu từ đâu? Hay vì cảm thấy quá tải? Hiểu rõ điều này giúp bạn chọn giải pháp phù hợp hơn.
Trì hoãn không đơn thuần là “lười biếng” mà là một hành vi phức tạp có liên quan đến cảm xúc, môi trường và nhận thức cá nhân. Bằng việc hiểu rõ nguyên nhân và bản chất của sự trì hoãn, bạn có thể tìm ra cách đối phó phù hợp để nâng cao hiệu suất và chất lượng cuộc sống.
Thay vì tự trách bản thân, hãy bắt đầu từ những thay đổi nhỏ để từng bước làm chủ thời gian và năng lượng của mình.