Ẩm thực Balkan là sự giao thoa thú vị giữa các nền văn hóa ẩm thực châu Âu và Trung Đông, với những món ăn giàu hương vị và mang tính cộng đồng cao. Một trong những món ăn phổ biến và đặc trưng nhất tại khu vực này chính là cevapi – món thịt giling nướng có hình dạng giống xúc xích, được người dân Serbia, Bosnia và nhiều quốc gia lân cận yêu thích. Cevapi không chỉ là món ăn đường phố quen thuộc mà còn là một phần không thể thiếu trong các dịp lễ hội, tụ họp gia đình và những bữa ăn hàng ngày.
Cevapi là gì?
Cevapi (hoặc ćevapčići) là món ăn làm từ thịt bò hoặc hỗn hợp thịt bò, thịt cừu và đôi khi cả thịt heo, được xay nhuyễn, nêm gia vị và nặn thành dạng que nhỏ. Sau đó, các que thịt được nướng trên than hồng cho đến khi chín đều, tỏa hương thơm quyến rũ.
Mỗi que cevapi thường có chiều dài khoảng 7–10 cm, và người ta thường phục vụ 5–10 que trong một khẩu phần cùng với bánh mì dẹt (lepinja hoặc somun), hành tây cắt nhỏ, kem chua hoặc tương ớt đặc trưng gọi là ajvar.
Nguồn gốc và sự lan tỏa
Cevapi có nguồn gốc từ thời kỳ Đế quốc Ottoman khi văn hóa kebab du nhập vào bán đảo Balkan. Qua nhiều thế kỷ, món ăn này được bản địa hóa, thay đổi công thức cho phù hợp với khẩu vị địa phương và trở thành một biểu tượng ẩm thực trong khu vực.
Ngày nay, cevapi phổ biến ở Serbia, Bosnia và Herzegovina, Montenegro, Bắc Macedonia, Croatia và thậm chí là ở các cộng đồng Balkan tại Tây Âu và Mỹ.
Thành phần và cách chế biến cevapi truyền thống
1. Thịt giling
Thịt bò là thành phần chính, có thể kết hợp với thịt cừu hoặc heo để tăng độ ẩm và hương vị. Tỷ lệ phổ biến là 80% bò, 20% cừu hoặc heo.
2. Gia vị cơ bản
Tỏi băm, muối, tiêu đen, baking soda và đôi khi là ớt bột hoặc bột hành khô. Hỗn hợp này được trộn đều và để nghỉ vài giờ trong tủ lạnh để thịt thấm vị.
3. Tạo hình và nướng
Thịt được nặn thành từng que nhỏ, đường kính khoảng 2 cm. Sau đó nướng trực tiếp trên bếp than đến khi có lớp vỏ ngoài cháy xém nhẹ, nhưng vẫn giữ được độ mềm bên trong.
Món ăn kèm không thể thiếu
1. Bánh mì dẹt (lepinja/somun)
Loại bánh mì mềm, có thể nướng sơ lại trước khi ăn để tăng độ giòn nhẹ và giữ nhiệt.
2. Hành tây sống
Hành cắt nhỏ được rắc lên trên để tạo vị cay nhẹ và cân bằng vị béo của thịt.
3. Tương ajvar
Loại tương làm từ ớt đỏ nướng, cà tím, dầu và tỏi – có vị cay nhẹ, thơm và rất hợp với thịt nướng.
4. Kem chua (kaymak)
Chất béo mềm mịn giúp làm dịu vị thịt và tăng độ béo ngậy cho món ăn.
Vì sao cevapi được yêu thích rộng rãi?
1. Hương vị đậm đà, dễ ăn
Thịt nướng thơm, mềm, quyện với vị cay nhẹ và độ béo vừa phải khiến cevapi trở nên hấp dẫn với nhiều đối tượng.
2. Phù hợp mọi dịp
Từ bữa ăn gia đình, tiệc BBQ đến món ăn khuya ngoài phố – cevapi luôn là lựa chọn lý tưởng.
3. Văn hóa chia sẻ
Món ăn này thường được chia sẻ theo nhóm, ăn kèm nhiều loại topping nên rất phù hợp với tinh thần quây quần, gắn kết.
4. Dễ làm và linh hoạt
Có thể biến tấu theo khẩu vị từng vùng, từng nhà – từ việc thay đổi loại thịt đến độ cay và món ăn kèm.
Kết luận
Cevapi là minh chứng cho sự giao thoa tuyệt vời giữa ẩm thực Đông Âu và Trung Đông, đồng thời là món ăn gần gũi, mang tính biểu tượng trong văn hóa ẩm thực Balkan. Với hương vị đậm đà, cách làm không quá phức tạp và tính linh hoạt cao, không khó hiểu vì sao món thịt giling nướng nhỏ bé này lại được yêu thích rộng rãi đến vậy. Nếu bạn đang tìm kiếm một món nướng mới lạ nhưng dễ ăn, cevapi chắc chắn là cái tên đáng để thử.