Ẩm thực Việt Nam là một trong những nền ẩm thực đa dạng và tinh tế nhất châu Á. Trong đó, sự khác biệt rõ nét giữa ẩm thực miền Bắc và miền Nam tạo nên sự phong phú và hấp dẫn cho văn hóa ẩm thực nước ta. Mỗi vùng miền mang đến những đặc trưng riêng biệt về hương vị, cách chế biến, và nguyên liệu sử dụng.
Miền Bắc Việt Nam, với khí hậu lạnh hơn vào mùa đông, có xu hướng sử dụng ít đường và dầu mỡ hơn trong các món ăn. Ẩm thực miền Bắc chú trọng vào sự hài hòa, thanh đạm và giữ nguyên vị tự nhiên của nguyên liệu. Các món ăn nổi bật như phở bò, bún thang, chả cá Lã Vọng thường có hương vị nhẹ nhàng, thanh tao. Gia vị sử dụng chủ yếu là nước mắm, tiêu, hành, gừng, và mắm tôm. Nước dùng trong các món canh hay bún nước miền Bắc thường trong, ngọt thanh từ xương hầm mà không quá đậm đà. Người miền Bắc cũng có thói quen ăn kèm các món muối chua như dưa cải hay cà pháo để tăng vị ngon cho bữa ăn.
Ngược lại, ẩm thực miền Nam chịu ảnh hưởng của khí hậu nhiệt đới và sự giao thoa văn hóa với Campuchia, Trung Quốc và Thái Lan. Vì vậy, món ăn miền Nam có xu hướng đậm đà, ngọt hơn và thường dùng nhiều đường, nước cốt dừa, và các loại rau thơm. Các món ăn tiêu biểu như cơm tấm, hủ tiếu, bánh xèo, và lẩu mắm đều mang hương vị đặc trưng khó quên. Người miền Nam thích ăn cay và thường dùng ớt, tỏi, sả trong các món xào, kho. Bên cạnh đó, nước mắm chấm ở miền Nam thường pha chua ngọt với tỏi ớt và nước cốt chanh, tạo cảm giác kích thích vị giác mạnh mẽ hơn so với nước mắm nguyên chất ở miền Bắc.
Sự khác biệt còn thể hiện qua cách bày biện món ăn và thói quen ăn uống. Người miền Bắc thường chú trọng tính truyền thống, đơn giản trong cách bày biện, còn người miền Nam thích sự đa dạng, màu sắc rực rỡ và đầy đủ rau sống, đồ ăn kèm. Ngoài ra, khẩu vị của người miền Nam cũng có xu hướng linh hoạt và dễ tiếp thu món ăn mới, trong khi người miền Bắc giữ gìn nhiều hơn các giá trị truyền thống.
Tóm lại, mặc dù cùng chung một nền văn hóa ẩm thực Việt Nam, nhưng miền Bắc và miền Nam có sự khác biệt rõ rệt về hương vị và phong cách chế biến món ăn. Điều này không chỉ phản ánh sự đa dạng của ẩm thực Việt mà còn là nét đặc sắc giúp thu hút du khách trong và ngoài nước.