Rối loạn tích trữ (Hoarding Disorder) là một dạng rối loạn tâm lý khiến người bệnh cảm thấy khó khăn trong việc vứt bỏ các vật dụng, dù chúng không còn giá trị sử dụng. Những người mắc chứng này thường sống trong không gian chật chội, bừa bộn vì không thể từ bỏ bất kỳ món đồ nào. Tình trạng này không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống mà còn có thể dẫn đến các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng nếu không được điều trị kịp thời.
1. Khó khăn trong việc vứt bỏ đồ vật
Dấu hiệu dễ nhận thấy nhất của rối loạn tích trữ là cảm giác lo âu hoặc đau khổ khi phải vứt bỏ đồ đạc. Người mắc chứng này thường nghĩ rằng mọi thứ đều có thể hữu ích trong tương lai hoặc mang ý nghĩa cảm xúc đặc biệt, dù đó chỉ là mảnh giấy cũ, chai lọ rỗng hay quần áo rách. Việc từ bỏ các món đồ khiến họ cảm thấy mất mát nghiêm trọng.
2. Không gian sống bừa bộn và chật chội
Người mắc Hoarding Disorder thường chất đầy đồ đạc trong mọi ngóc ngách của nhà. Lối đi bị che khuất, bếp, phòng ngủ hay nhà vệ sinh cũng trở nên khó sử dụng do bị bao quanh bởi vật dụng. Điều này không chỉ gây nguy cơ mất an toàn như cháy nổ hay té ngã mà còn tạo điều kiện cho vi khuẩn và côn trùng sinh sôi.
3. Không có hệ thống tổ chức rõ ràng
Trái với việc sưu tầm có tổ chức, người mắc rối loạn tích trữ không có kế hoạch lưu trữ hợp lý. Đồ vật thường bị để lộn xộn, không phân loại, không biết mình đang sở hữu gì và đặt ở đâu. Họ cũng rất dễ lặp lại hành vi mua sắm không cần thiết vì không nhớ mình đã có món đồ đó hay chưa.
4. Tránh né người khác và xấu hổ về không gian sống
Người mắc rối loạn tích trữ thường tránh tiếp xúc xã hội, đặc biệt không muốn người khác đến nhà vì xấu hổ với tình trạng bừa bộn. Họ có thể sống cô lập, cảm thấy căng thẳng và xấu hổ về hành vi của mình nhưng không thể kiểm soát được.
5. Ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần và thể chất
Việc sống trong không gian chật chội và mất kiểm soát khiến người bệnh dễ rơi vào trạng thái lo âu, trầm cảm hoặc rối loạn ám ảnh cưỡng chế. Ngoài ra, họ còn đối mặt với các nguy cơ về sức khỏe thể chất như nhiễm khuẩn, dị ứng, suy giảm miễn dịch do môi trường sống mất vệ sinh.
Tại sao cần điều trị sớm
Hoarding Disorder không chỉ là thói quen xấu mà là một vấn đề tâm lý nghiêm trọng cần được can thiệp bởi chuyên gia. Liệu pháp hành vi nhận thức (CBT) kết hợp với sự hỗ trợ của gia đình, bạn bè và môi trường điều trị phù hợp có thể giúp người bệnh dần thay đổi hành vi. Điều trị sớm giúp ngăn ngừa hậu quả lâu dài, cải thiện chất lượng cuộc sống và khôi phục sự kết nối xã hội.
Kết luận
Nếu bạn nhận thấy bản thân hoặc người thân có những dấu hiệu tích trữ cực đoan, đừng xem nhẹ. Hãy chủ động tìm đến sự trợ giúp chuyên môn để được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Sống trong một không gian gọn gàng, sạch sẽ không chỉ tốt cho thể chất mà còn mang lại sự an yên trong tâm hồn.