Tantrum – hay còn gọi là “ăn vạ” – là hiện tượng phổ biến ở trẻ nhỏ, đặc biệt trong giai đoạn từ 1 đến 4 tuổi. Khi trẻ chưa phát triển đầy đủ về khả năng ngôn ngữ và kiểm soát cảm xúc, việc la hét, khóc lóc, ném đồ, hoặc lăn ra sàn là cách chúng thể hiện sự bực bội, mệt mỏi hoặc phản đối. Đây là giai đoạn phát triển hoàn toàn bình thường, nhưng với cha mẹ, những cơn tantrum có thể gây căng thẳng, bối rối và dễ khiến người lớn mất kiểm soát cảm xúc.
Vậy làm sao để giữ bình tĩnh và ứng phó hiệu quả khi con đang nổi cơn giận dữ? Dưới đây là những chiến lược thiết thực giúp cha mẹ kiểm soát cảm xúc cá nhân, đồng thời hỗ trợ con vượt qua cảm xúc tiêu cực một cách an toàn và nhẹ nhàng.
1. Nhận Biết Và Hiểu Rõ Tantrum Là Gì
Bước đầu tiên để giữ bình tĩnh là hiểu rằng tantrum là hành vi bình thường trong quá trình phát triển của trẻ nhỏ. Trẻ không cố tình làm bạn mất mặt hay làm hỏng ngày của bạn – chúng đơn giản chỉ chưa biết cách diễn đạt cảm xúc bằng lời nói.
Việc thấu hiểu rằng tantrum không phải là dấu hiệu “hư” mà là một cách giao tiếp sẽ giúp bạn phản ứng với sự cảm thông thay vì tức giận.
2. Hít Thở Sâu Và Trì Hoãn Phản Ứng
Khi trẻ hét lớn hay đập đồ, phản xạ tự nhiên của người lớn là hét lại hoặc ra lệnh dừng ngay lập tức. Tuy nhiên, điều đó chỉ khiến tình hình thêm căng thẳng. Hãy tạm dừng vài giây, hít thật sâu, và nhận biết cảm xúc của chính mình.
Bạn có thể tự nhủ: “Con đang khó chịu. Mình cũng thấy bực, nhưng mình là người lớn và có thể kiểm soát được.” Việc trì hoãn phản ứng trong vài giây giúp bạn chọn hành vi phản hồi thông minh thay vì hành vi phản xạ cảm tính.
3. Giữ Giọng Nói Ổn Định Và Chậm Rãi
Khi bạn nói chuyện với trẻ bằng giọng điệu bình tĩnh, chậm rãi và không đe dọa, trẻ sẽ dần cảm thấy an toàn hơn và dễ lắng nghe hơn. Trẻ nhỏ rất nhạy cảm với ngữ điệu – nếu bạn la hét, trẻ sẽ càng cảm thấy bị kích động và mất kiểm soát hơn nữa.
Thay vì nói: “Im ngay!” – hãy thử: “Mẹ thấy con đang rất tức giận. Con có thể nói cho mẹ biết chuyện gì xảy ra không?”
4. Không Lý Luận Khi Trẻ Đang Nổi Giận
Trong cơn tantrum, não bộ của trẻ đang ở chế độ “chiến đấu hoặc bỏ chạy”, nên mọi nỗ lực lý luận lúc này đều vô ích. Thay vào đó, hãy kiên nhẫn đợi cho trẻ nguôi cơn, rồi mới nói chuyện và hướng dẫn sau.
Bạn có thể nói: “Khi con bình tĩnh lại, mình sẽ nói chuyện nhé.” Việc này giúp trẻ học cách tạm dừng và điều chỉnh cảm xúc, thay vì phản ứng theo bản năng.
5. Đặt Giới Hạn Một Cách Nhẹ Nhàng Nhưng Kiên Quyết
Không có nghĩa là bạn phải chấp nhận mọi hành vi tiêu cực. Giữ vững nguyên tắc nhưng không mất kiểm soát cảm xúc là cách để trẻ hiểu rằng chúng được yêu thương, nhưng hành vi không phù hợp vẫn cần điều chỉnh.
Ví dụ: “Mẹ biết con đang rất buồn, nhưng con không được ném đồ. Nếu con ném nữa, mẹ sẽ phải dừng trò chơi này lại.”
6. Chuẩn Bị Trước Các Tình Huống Gây Tantrum
Nhiều cơn tantrum xảy ra khi trẻ đói, mệt, hoặc bị thay đổi lịch trình đột ngột. Chủ động lên kế hoạch trước các tình huống có thể gây khó chịu cho trẻ sẽ giúp bạn phòng ngừa tantrum.
Ví dụ: Mang theo đồ ăn nhẹ khi ra ngoài, báo trước khi thay đổi hoạt động (“5 phút nữa mình sẽ rời khỏi công viên nhé”), hoặc cho trẻ ngủ đủ giấc.
7. Tự Chăm Sóc Cảm Xúc Của Chính Mình
Là cha mẹ, bạn không thể luôn hoàn hảo. Có những ngày mệt mỏi, stress công việc hoặc thiếu ngủ có thể khiến bạn khó kiểm soát cơn giận. Vì vậy, việc chăm sóc sức khỏe tinh thần cá nhân là điều quan trọng để bạn có thể đồng hành cùng con một cách bền bỉ.
Hãy dành thời gian cho bản thân, nghỉ ngơi khi cần, tìm người hỗ trợ hoặc chia sẻ với cộng đồng cha mẹ để giải tỏa áp lực.
Kết Luận
Việc giữ bình tĩnh khi trẻ đang tantrum không dễ dàng, nhưng hoàn toàn có thể luyện tập theo thời gian. Khi bạn kiểm soát được cảm xúc của bản thân, bạn cũng đang dạy con cách tự điều chỉnh cảm xúc – một kỹ năng sống quan trọng mà trẻ sẽ mang theo cả đời. Hãy nhớ rằng: sự kiên nhẫn, cảm thông và nhất quán từ bạn chính là “liều thuốc” tốt nhất giúp trẻ học cách vượt qua cơn giận và lớn lên một cách lành mạnh.